Āhukahuka i ngā huinga e rima, me te tatau māwhitiwhiti i ngā rima
Pāngarau: Te Mōhio ki te Tatau
Whāia ngā tohutohu kia kite ai ka pēhea te kimi i te moka (kāri) i hurihia, mō te whakangaio ōritetanga.
Whakaaro Rorohiko: Whakamatariki
Whakaatu mai ka pēhea te kaute ki te 5, mā te tūhonohono o te kaute ki ngā kāri.
Pāngarau: Te Mōhio ki te Tatau
Whakamārama i te take i kōwhiri ai rātou i te moka (kāri) tāpiri, i a rātou i whakarite ana i te rārangi/kapa taki ōritetanga.
Whakaaro Rorohiko: He Whakatau Whānui, he Tauira hoki
Whakamārama ko ēhea ngā kapa, ko ēhea nga pou.
Pāngarau: Te Mōhio ki te Tatau
Whakamārama mai ka pēhea te whakahuihui i ngā nama ki tētahi rōpū taukehe me tētahi rōpū taurua.
Pāngarau: Te Mōhio ki te Tatau
He pātai matua
Kua tūpono rānei koe he DVD kāore i pai te pānui? Kua whakamahia te waehere QR rānei, engari kāore i hono ki te paetukutuku?
Ko wai o koutou e whakaaro ana, mā ngā rorohiko anō ēnei momo hapa e whakatika?
Tērā pea ka puta he whakautu pēnei:
Tērā pea ka taea e ngā ākonga te whakapuaki whakaaro mō ngā wā kāore e taea e te rorohiko te pānui i te kōpae, te waehere QR rānei, tērā pea ka whakaputa hoki i ngā kōrero mō ētahi momo raru kē atu, pērā ki te hapa o te papatono, te pūhiko kua pau rānei tōna kaha.
Ka whakamahi ngā pākeke i ngā rorohiko mō ngā kaupapa nui, pērā ki te whakahaere moni, te tuhi pūrongo kura hoki, te whakawhitiwhiti kōrero hoki mai i tētahi ki tētahi. Mēnā ka panonitia ngā mōhiohio e rokirokitia ana, ā, kāore e kitea e te tangata, ka hē te kaute pūtea i roto i tō pūkete (ka nui rawa, ka iti rawa rānei), ka whiwhi te māka hē mō tō whakamātautau, ka hē rānei te karere i tō īmēra. Ko tētahi raru nui ake pea, kāore e mahi te paetukutuku mō tō akoranga, te DVD rānei e hiahia ana koe ki te mātakitaki! I tēnei ngohe, ka tirohia ngā tukanga aunoa o ngā rorohiko ki te whakatika i aua hapa.
Hei tīmatanga akoako
Mātakitakihia te whakaako ā-tinana mō tēnei
Ka kitea te whakaaturanga o te akomanga tuatahi ("Pūrite Miharo") kei konei:
He tuhipoka mō ngā rauemi
Ngā mea here mō tēnei mahi:
He kohinga "kāri aukume", kia 36 e ōrite ana, he rerekē tētahi taha, ki tētahi taha (hei tauira, ko te pango me te mā); mēnā kāore i te aukume, me mahi tēnei mahi ki runga i te tēpū, kei te papa rānei. Mō ngā kāri aukume, me piri ngā taha e rua; ka taea te hoko mai i ngā whārangi he aukume ngā taha e rua, engari mō te nuinga o ngā aukume whakapiri ki te pouaka tio, kāore e piri ngā mata e rua. Ka taea te hanga i ngā kāri aukume taha e rua mā te whakapiri i ngā kāri aukume e rua - tuara ki te tuara. Ka taea te hanga i ngā kāri pepa (aukume-kore) mā te tapatapahi i te whārangi kāri, he rerekē te tae o ngā taha e rua.
He papa konganuku (he pai ngā papamā) mēnā ka whakamahia ngā kāri aukume.
Mō ia tokorua ākonga: kia 36 kāri (aukume-kore), kua kōrerotia ki runga nei.
Ko te kōrero a te kaiako ki te akomanga: "Kua ako ahau i te whakahangareka mīharo hei whakaatu ki a koutou".
Ko te kōrero a te kaiakoaiako ki te akomanga: "Mā wai ahau e āwhina?"
Ko te kōrero a te kaiako ki te ākonga: Hoatu ngā kāri ki te ākonga, pātaihia kia whakatakotoria tētahi kapa (rārangi) o ngā kāri, kia pango ētahi, kia mā ētahi. Pātaihia kia tāpiritia he kapa anō, engari kia kaua hoki e tukua kia whai tauira ngā kapa. Haere tonu kia puta te mātiti kia 5 x 5 ngā kāri. He wā pai pea tēnei ki te kaute i ngā kāri, kia kite hoki kāore ngā kāri i te whai i tētahi tauira.
He mātai whakaako
Mā te kaiako: He whakaahuahanga ngā kāri mō ngā moka tāhūrua (bits). Mēnā kāore anō rātou kia ako i ngā nama tāhūrua, me whakamārama atu pea ki a rātou, ko tēnei te tū momo whakaahuahanga o ngā mea katoa i ngā rorohiko - tērā pea he whakaahuahanga ngā kāri nei o te kōnae, te karere, te whārangi paetukutuku, te papatono rānei.
Ko te kōrero a te kaiako ki te akomanga: "Ka whakauaua tēnei, mā te tuku i tētahi rārangi anō me tētahi atu tīwae anō".
He mātai whakaako
Heoi anō, he tikanga mō tēnei mahi, kei te whakarite koe kia taurua te kaute o ngā kāri pango o ia kapa, o ia tīwae. Ka taea tēnei; mēnā i tuku te ākonga kia taukehe ngā kāri pango i te kapa, māu e tuku tētahi kāri pango; mēnā i tuku kia taurua, māhou e tāpiri tētahi kāri mā, kia noho tonu he taurua te kapa. Me maumahara, he taurua te kore (0).
Ka kīia ēnei kāri tāpiri he "moka pūrite" (he kāri pūrite rānei), engari kāore he take kia whāki atu i aua kupu i tēnei wā, kia "mīharo" tonu ai te mahi, he pai kia pohēhē ai rātou he matapōkere noa ō kāri kia uaua ake te mahi.
He pai kia parakatihi koe i mua i te mahi i te akomanga, kia ngāwari tō āhua, kia mīharo rawa tēnei mahi whakahangareka.
Mahinga 1: He tauira mō te mātiti 5x5 kua whakatakotoria e te ākonga.
Tohutohu mō te tāpiri i te moka pūrite ki ia rārangi me ia tīwae
Ko te mahi o te moka pūrite whakamutunga, ka taurua te kapa me te tīwae; ki te kore e tika tēnei mō te rārangi me te kapa, ka mōhio koe kua hē tētahi o ngā kāri, me hoki whakamuri ki te whakatika (kaua e whāki atu kei te whakatika koe).
He mātai whakaako
Ināianei, kua tāpiritia ngā kāri pūrite kia taurua te tātai o ngā kāri pango o ia kapa me ia tīwae. Kaua e whāki atu ki ngā ākonga i tēnei wā.
Ngohe Akoako
Kaiako ki te ākonga: "I a au e uhi ana i ōku karu, hurihia ki kotahi te kāri".
Ko te kōrero a te kaiako ki te akomanga: "Āta mātakitaki i ngā kāri, kia kite ai mēnā kua tika taku whakahangareka mīharo!"
He mātai whakaako
Kia mōhio rawa rātou, kia kotahi noa te kāri e hurihia. Kei hurihia te maha rawa o ngā kāri (ka kore rānei!). I te nuinga o ngā wā ka whai ngā ākonga i tēnei tohutohu, ā, mā ngā ākonga kē e tirotiro haere kia mōhio ai koe kua tika, kāore anō rānei kia hurihia tētahi kāri.
Ka whakaae te akomanga, kua hurihia te kāri kotahi, huri ki te titiro ki ngā kāri. Tirotiro haere i ngā kāri, kimihia te kapa kua taukehe ngā kāri pango, me te tīwae kua taukehe ai te kaute o ngā kāri pango. Ko te kāri i hurihia ka noho i te pūtahitanga o aua rārangi e rua. Hurihia noatia taua kāri, kia hoki ki te tae e tika ana, i ā koe e kōrero ana "ko tēnei te kāri".
Tērā pea ka taea tēnei mā te waimārie noa iho, nā reira, mahia anōtia te whakahangareka. (Ka whakahokia te kāri kia tika, hurihia anō tō aroaro, ā, pātai atu kia whakawhitia tētahi atu kāri.)
He mīharo? He tinihanga rānei?
Ko te kōrero a te kaiako ki te akomanga: "I te tuatahi, me titiro ki ngā kāri, i te tīmatanga" (whakahokia te kāri i whakawhitia). Whaia ēnei takahanga kia kite ai ngā ākonga i ngā āhuatanga o tō mahi:
"Kua kite koutou i tētahi tauira? Whakaaro, whakawhitiwhiti, whakamārama mai."
"Me whakamatariki ki ngā wāhanga"
"Tirohia te kapa tuatahi - kaute i ngā kāri pango - e hia?" (4 i te tauira kei runga nei)
"I te kapa tuarua - kaute i ngā kāri pango - e hia?" 2
Kia mōhio mai tātou, tērā pea ka tūpono he kapa kāri he mā te katoa - ka 0 ngā kāri pango; ka pango katoa rānei ngā kāri -6
Kaiako ki te akomanga: "Mēnā ka whakarōpūngia ēnei nama, 0, 2, 4, 6, he aha ēnei nama? Taurua. Pēhea 1, 3, 5? Te ingoa mō ēnei nama? Taukehe.
Nā, ka tirohia ngā tīwae:
"Kei te whai te tīwae tuatahi i te ture mō ngā kapa.
"Pēhea ngā tīwae kei te toi?".
Ko te kōrero a te kaiako ki te akomanga: "Nā, he aha te take ka taurua - nāu tērā i whakarite?" (ehara!).
He mātai whakaako
Whakawāwāhi ai ēnei tohutohu kia tika ai mō te matatau ki te pāngarau ō tō rōpū.
Tangohia te kapa me te tīwae nāu i tāpiri, tukuna mā rātou e whakatau ko tēhea tae me noho i te mutunga o te kapa tuatahi. Hei tauira, mēnā e 3 ngā kāri pango, pātai atu ki a rātou he aha te tae kia riro ai te taurua (he pango)? Mēnā e 4 ngā kāri pango, me kite rātou ka hiahiatia he kāri mā, kia noho hei taurua.
Haere tonu mō ia kapa; kātahi, whakamahia ngā tīwae. He pai tēnei mahi kia tuku i ngā ākonga ki te whakaaro mō ngā taurua me ngā taukehe. Mō te kāri whakamutunga (kei te kokonga), pātai mehemea me kaute i te kapa, te tīwae rānei mō tēnei. Me kite rātou he ōrite mō ngā mea e rua.
Whai muri i te uru o te kapa tāpiri me te tīwae tāpiri, pātai atu "Mēna ka whakawhitia tētahi kāri mai i te pango ki te mā, ka aha?" (Ka heke te kaute o ngā kāri pango, ka taukehe ināianei). "Ka pēhea te whakawhiti i tētahi kāri mai i te mā ki te pango?" (ka tāpirihia kotahi, ka taukehe hoki).
Tērā pea ka kite ngā ākonga me pēhea te kimi i te kāri e whakawhitia, heoi anō, tukuna tētahi ākonga ki te whakamātau, tukuna ia ki te titiro atu i a koe e whakawhiti ana i te kāri. Ā, i a ia e huri ana ki te titiro, pātaihia "Kei te pai te kapa tuatahi?" (Tērā pea ka kite ia he taurua tonu, ka mōhio ia kāore he panoni i taua kapa). Haere tonu mō ia kapa, kia tae ki te kapa kua taukehe te kaute o ngā kāri pango. Tāngia he tapawhā kei waho i taua kapa, ā, whakamārama atu "Tērā pea, ko tētahi o ēnei kāri kua whakawhitia?" Ināianei, whāia aua tikanga anō mō ngā tīwae - pātai atu mēnā kei te tika ia tīwae, ā, tuhia te tapawhā mō te tīwae e tautohua ana e rātou.
Kātahi pātai atu "Ko tēhea te kāri i whakawhitia?" I te nuinga o ngā wā ka tautohu ngā ākonga i te kāri kei te pūtahitanga.
He mātai whakaako
Ināianei, nā ngā ākonga anō i kite i te tukanga mō tēnei kaupapa. Ko te ariā nui mō tēnei, kua tāpiritia he raraunga anō, nā reira ka taea te whakahoki ki te whakatakotoranga tūturu mēnā kotahi te kāri ka whakawhitia.
He hononga ki te pāngarau
Ka whakamahi tēnei i te akoranga mō ngā mātiti (whakamahia ngā rerenga kōrero pērā ki te "5 x 5") me te reo mō ngā tīwae me ngā kapa.
Mō ngā teina, ka taea te parakatihi i te kaute ki te 5, me te kimi i ngā taurua me ngā taukehe.
Kia whakamahia ēnei akoranga
Ka whakamahia tēnei momo tukanga ki te nuinga o ngā raraunga ka rokirokitia, ka whakawhitia rānei ki te rorohiko (heoi anō, mō te nuinga o ngā mahia ka whakamahia te tukanga kaha ake i tēnei kia tika rā anō ngā raraunga). Ki te kore he tukanga kimi me te whakatika i ngā hapa, ka maha ngā hapa i te raraunga, ā, ka kore ngā pūrere matihiko e whakamahia hei rokiroki raraunga mēnā he nui te take o aua raraunga. Ka kaumingomingo te ao, ā, kāore e whakapono te tangata ki te rorohiko. Ka kīia he tahā wairere pea te rorohiko.
Kāore te DVD te CD rānei e haere mēnā kotahi te tōpata puehu kei runga.
Kāore e taea te tārua hoki, nā te mea kāore hoki e taurangitia tērā mahi.
Ka nui hoki te raru mō ngā whakawhitinga raraunga ki tawhiti (pērā ki ngā waka ātea), nā te roa o te wā (ētahi miniti, rā rānei) kia tae atu te raraunga, kāore pea e taea te pātai kia tukuna anōtia mēnā kua raru te tuku.
Whakaata akoako
Mēnā, he mōhiohio kotahi ia kāri, ka tukuna ki te rorohiko, mēnā kāore he raraunga pūrite e tāpiritia, ka taea e te rorohiko te whiwhi i te mōhiohio tika mēnā kua hurihia tētahi wāhanga o te raraunga? Kāore e taea, nā te mea, mēnā kotahi te wāhanga o te mōhiohio kāore i te tika, kāore he ara kia mōhio ai tātou kua hē taua mōhiohiotanga. Engari, ki te tāpiri tātou i te raraunga pūrite ki te mōhiohio, ahakoa kotahi te wāhanga iti o te mōhiohio kua hapa (ko te tikanga me kā, engari kua weto), ka taea e te rorohiko te whakatika i aua mōhiotanga, ā, ka taea te pānui aua mōhiohio kia tika.
Ka taea hoki te whakamahi i ētahi atu mea. Ka pai mō ngā mea katoa e whai i ngā 'tūnga' e rua he rerekē te āhua. Hei tauira, ka taea te whakamahi i te pūranga kāri, ngā uka (upoko, whiore rānei), ngā perepere o tētahi kēmu rānei mēnā kei te rerekē tētahi taha i tētahi.
Mēnā ka rua, neke atu rānei ngā kāri e whakawhitia, ka aha? (Kāore e mōhiotia ko ēhea o ngā kāri kua whakawhitia, heoi anō ka mōhiotia tonu kua rerekē tētahi mea ināianei. I te nuinga o ngā wā, ka taea te whakawhāiti ki ngā takirua e rua pea o ngā kāri. Mēnā e whā ngā kāri ka whakawhitia, ka taea te hoki anō kia tika ngā moka pūrite kia tika, ki te pērā, kāore pea e kitea te hapa.)
Kia kitea ngā hononga ki te Whakaaro Rorohiko
Kei roto i te maha o ngā akoranga, he hononga ki te whakaaro rorohiko. Kei raro nei ētahi o aua hononga whānui e pā ana ki tēnei akoranga.
Teaching computational thinking through CSUnplugged activities supports students to learn how to describe a problem, identify what are the important details they need to solve this problem, break it down into small logical steps so that they can then create a process which solves the problem, and then evaluate this process. These skills are transferable to any other curriculum area, but are particularly relevant to developing digital systems and solving problems using the capabilities of computers.
He maha ngā hononga i waenga i ēnei ariā Whakaaro Rorohiko, ka tautoko tētahi ki tētahi, engari me mātua mōhio, kāore e puta te katoa o ngā wāhanga o te Whakaaro Rorohiko i roto i ia kōwae, akoranga rānei. Kua tīpako mātou i ngā hononga nui kia kite ai ā koutou ākonga e mahi ana. Ki te kimi mōhiohio anō mō ā tātou kōrero mō te Whakaaro Rorohiko, toro atu kī ā mātou tuhinga mō te whakaaro rorohiko.
Te Whakaaro Hātepe
Te tukanga raupapa, i te tātai i te kaute o ngā tapawhā pango o ia rārangi, me te tautohu mēnā he taurua te pūrite, kātahi ka whāia anōtia taua tukanga mō ia tīwae, he tauira tērā o te hātepe. He wāhanga anō o te hātepe tūturu hei rapu hapa, ko te tukanga hei whai ā te wā e kitea ai te hapa.
He tauira hei kimihanga pea:
Ka horopū te rapu o ngā ākonga i te kāri i tahuritia i te mātiti? Ka taea e rātou te whakamārama i te hātepe ki tētahi atu ākonga kia taea ai e ia te whakaoti i te mahi?
Tūrehurehu
I tēnei ngohe, ka whakaahuahanga ia kāri i te moka kotahi kei roto i te pūrere matihiko. Ki te whakatakoto tātou i ngā moka ki roto i te tapawhā, he whakaahuahanga tērā o te raraunga (āe rā, he raraunga matapōkere noa, engari ka taea tonutia tēnei mahi me te raraunga tūturu!). Nā, ka kīia te mātiti nei, he waitaratanga, nā te mea he tauira tēnei, o ngā momo raraunga katoa e taea ai te rokiroki ki te pūrere matihiko, hei tauira, ko te kōnae oro, te kiriata, he tuhiwaehere anō hoki!
He tauira hei kimihanga pea:
Ka taea e ngā ākonga te whakamārama i te ture ko ia kāri he moka, ā, ka whakaahuahanga ngā kāri i te raraunga. Ka kite hoki rātou i ngā tūhonohono o te mātiti kāri ki te raraunga kua hangaia ki ngā paita?
Whakamatariki
Ki te whakaoti i tēnei mahi, me whakamatariki e ngā ākonga te tukanga "rapua te hapa", ki ngā wāhanga mahi iti noa. Tērā pea ko te wāhanga tuatahi o te mahi mō ngā ākonga kia "āta tirohia ia rārangi, mai i te rārangi tuatahi ki te rārangi whakamutunga, tae atu ki te wā ka kitea tētahi hapa". Haere tonu mō ia rārangi, tirohia te rārangi kia whakaaro ai ngā ākonga, he taurua, he taukehe rānei te kaute o ngā kāri pango o te rārangi. Kei te whakamatariki rātou i te hōpanga nui, kia puta i ngā wāhanga mahi iti e taea ai, kia whakatata rātou ki te otinga mō te hōpanga. Ka pērā hoki te rapu i te tīwae hapa, ka wāwāhia pērā hoki te rapu, tirohia te tīwae kotahi, ā, pātaihia te pātai, he taurua, he taukehe rānei te kaute o ngā kāri pango i te tīwae? He ngāwari ake ēnei tukanga i te whakaoti i te hōpanga nui "Rapua te hapa", engari whāia ngā tukanga iti katoa, ā, ka oti te hōpanga nui!
He tauira hei kimihanga pea:
Ka taea e ngā ākonga te whakamatariki i te mahi, ki ngā tukanga iti, ā, ka taea hoki te whakamārama i aua tukanga, ki te kore e whakamāramatia te hātepe ki a rātou i te tuatahi?
Te whakatau whānui me ngā tauira
Kātahi ka mārama ngā ākonga ki te hātepe ki te kimi i te kāri kua hurihia, ka taea e rātou te kimi i te kāri (kotahi) i hurihia i te mātiti ahakoa te nui o te mātiti; ka tere pea te mātiti 10 x 10 (100 ngā kāri), ā, ka taea tonutia te mātiti 20 x 20 mēnā ka whai wā (kāri hoki)”. Ka taea e rātou te whakawhānui noa i te hōpanga "rapua te hapa kei roto i tētahi mātiti 6 x 6” hei: “rapu i te hapa kei roto i tētahi mātiti”.
He tauira hei kimihanga pea:
Ka taea e ngā ākonga te kimi i ngā kāri i hurihia i ngā mātiti nui?
Aromātai
Ka taea te rapu me te whakatika i ngā hapa i tēnei ngohe pūrite mīharo, ina kotahi te kāri ka hurihia, engari he mea nui kia arotake i tēnei hātepe mō ngā momo hapa kē. Mēnā ka nui ake i te kāri kotahi ka hurihia (arā, ka nui ake i te hapa kotahi), ka kite tātou kua hē ngā raraunga, engari kāore e taea te whakatika mā tā tātou hātepe! Mēnā ka nui ake i te rua ngā moka kua hurihia, tērā pea kāore tātou e mōhio kua puta te hapa! He take nui te arotake i te hātepe, kia mōhio ai tātou mēnā he raru ka puta. Ko tērā te mahi o ngā Kaipūtaiao Rorohiko, ko te arotake i ngā hātepe pēnei kia taea ai te whakatika i ngā ngoikoretanga ina e kitea ai.
He tauira hei kimihanga pea:
Pātai atu ki ngā ākonga "He aha ngā momo hapa ka taea te rapu, te whakatika hoki mā ngā kāri pūrite? He aha te wā ka taea e koe te kite atu, engari kāore e taea te whakatika i te hapa? He aha ai?" Ka taea e ngā ākonga te whakamārama he aha te raru mēnā kei te hiahia tātou ki te rapu i te hapa i te wā kua hurihia ngā kāri e rua?
Arorau
Ina hurihia tētahi kāri, ka panonihia te rārangi/tīwae rānei mai i te taurua ki te taukehe (mai i te taukehe ki te taurua rānei), ahakoa te tūnga o te kāri, ahakoa ngā kāri kē atu o te rārangi/tīwae hoki.
He ariā hōhonu te tikanga o te kāri i te kokonga, ka tika mō tōna rārangi me tōna tīwae hoki, heoi anō tērā pea ka mārama ētahi o ngā ākonga ki tēnei.
He tauira hei kimihanga pea:
Ka taea e ngā ākonga te whakamārama i te take, mā te hurihanga o te kāri kotahi, ka huri te kaute o ngā kāri pango kia taukehe?
Ka taea e ngā ākonga te whakamārama i te tikanga o te kāri i te kokonga, ka tika mō tōna rārangi me tōna tīwae hoki? (Mā te whakaaro hōhonu tēnei e tutuki ai).
Kāore e taea te tautuhi mō te reo Te Reo Māori, aroha mai!
